Loslaten, een moeilijk en soms lastig dilemma binnen het opvoedingsgebeuren
Loslaten? Hoe bedoel je?
Kinderen zijn de dag van vandaag meer dan ooit welkom. De meeste ouders kiezen zo bewust voor kinderen dat ze werkelijk met alle zorg worden omringd. Bovendien is onze maatschappij veranderd. We zijn met zijn allen individualistischer geworden en er zijn minder sociale contacten. Gezinnen leven als het ware meer geïsoleerd dan vroeger.
Loslaten begint reeds vanaf het ogenblik dat de navelstreng wordt doorgeknipt. Van de ene seconde op de andere is je kind een zelfstandig iemand; het ademt, drinkt en slaapt alleen. Gaandeweg komt het steeds meer op eigen benen te staan. Maar goed ook!
Elke ouder wil zijn/haar kind zo goed mogelijk opvoeden tot een authentiek en zelfstandig persoon. Maar dat is allesbehalve eenvoudig. Je kinderen loslaten gebeurt niet plotsklaps. Het is een proces dat al op zeer jonge leeftijd begint. Denk aan de eerste nacht bij de grootouders, de eerste keer naar de kinderopvang, de eerste schooldag, het gaan spelen bij vriendjes, de eerste stap in de jeugdbeweging, de eerste keer alleen op reis gaan…
Je kind loslaten is een van de moeilijkste vaardigheden binnen het opvoedingsgebeuren. Het is noodzakelijk dat ook jouw kind op eigen benen leert staan. Hoe vind je de juiste balans tussen vasthouden, controleren en loslaten, tussen vrijheid geven en bescherming bieden?
De ontwikkeling bij kinderen verloopt best wel snel. Terwijl jij nog aan de nieuwe vaardigheden en ontwikkelingen van je kind went, is je kind alweer een stap verder.
Hoe doe je dat, loslaten?
Het is onmogelijk risico’s te vermijden. Opvoeden is tenslotte de juiste middenweg kiezen tussen veiligheid geven en uitdaging bieden.
Vanaf het vierde levensjaar maken kinderen tijdens het spelen hun eigen leefwereldje en leren ze om controle te krijgen op die wereld. Tevens verwerken ze er hun indrukken. Daarnaast is spelen voor kinderen heel plezant en ontspannend. Ze hebben echt de ruimte nodig om zich uit te leven! Daarom is het belangrijk om kinderen binnen redelijke grenzen vrijheid te bieden. Het is niet meer dan normaal dat je als ouder bezorgd bent. Een van de grote valkuilen van opvoeden is je kind te veel willen vasthouden. Hiermee geef je (on)bewust de boodschap dat je kind het niet zelf kan. Het is veel beter dat je kind zelf zo veel mogelijk mag dingen uitproberen, omdat je je kind op die manier vertrouwen geeft. Het is belangrijk dat ze weten dat ze steeds op hun ouders kunnen terugvallen indien er iets niet helemaal lukt.
Het is belangrijk om je kinderen goed te observeren en te luisteren naar wat ze te vertellen hebben. Reeds op jonge leeftijd is in dialoog gaan met je kinderen waardevol. Het is belangrijk dat je als ouder zelf model staat als gesprekspartner. Besef dat deze attitudes van jou als ouder tijd vragen. Probeer in te schatten welke vrijheid je kind aankan en waar het klaar voor is. Probeer je daarom zo goed mogelijk in te leven in de leefwereld van je kind. Waarom wil je kind zo graag met leeftijdsgenootjes spelen? Waarom willen ze uitgaan?
Stel jezelf de vraag welke situaties echt gevaarlijk zijn voor je kind. Vaak komt bezorgdheid voort uit een bepaald gevoel van onrust. Eens je dit bewust analyseert, blijken verschillende situaties in realiteit wel mee te vallen. Soms zijn je gedachten echter gebaseerd op je eigen angsten. Dit kan resulteren in het feit dat je kind de wereld als een onaangename en/of gevaarlijke plaats ervaart omdat je deze boodschap (on)bewust overbrengt. Vergeet hierbij niet dat kinderen het gedrag van hun ouders simuleren. Een kind kan mogelijks onnodige angsten opdoen en zo minder initiatief durven nemen. Ga vooral in dialoog met je kind. Opvoeden is inzicht geven in het waarom je iets wel of niet wilt.
Praat ook met andere ouders, vooral de ouders van de vrienden van je kind. Op die manier kan je nagaan of deze ouders al dan niet aanleunen bij jouw manier van opvoeden. Het is meer dan logisch dat, wanneer je bijvoorbeeld je buren niets eens kent, je bezorgd bent als je kinderen op straat spelen. Het kan verstandig zijn om met andere ouders af te spreken. Wanneer je bijvoorbeeld bezorgd bent om je kind zelfstandig langs een gevaarlijke straat te laten fietsen, kun je er samen voor kiezen om een aangeduide persoon mee te laten fietsen.
Ouders zijn vlug geneigd zelf keuzes te maken in de plaats van hun kinderen. Soms is dat goed of zelfs noodzakelijk maar dit is niet altijd het geval. Niet overal zelf de touwtjes in handen houden, creëert zelfcontrole bij je kind. Automatisch wordt er op die manier beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid. Je moet dus niet noodzakelijk alle beslissingen in de plaats van je kind te nemen. Een kind moet zélf leren nadenken over de keuzes die zij/hij maakt én de gevolgen daarvan ervaren. Als een kind een goede oplossing kiest, doet het een succeservaring op. Dat is positief voor het zelfvertrouwen. Fouten maken is belangrijk in de ontwikkeling van een kind. Daar leren mensen immers van. Problemen oplossen is trouwens een van de belangrijke specifieke vaardigheden van een gezond gezin en bekwame, functionerende volwassenen.
Stimuleren en activeren tot zelfstandigheid
Aankleden, boterhammen smeren, speelgoed opruimen: als je dit je kind laat doen, duurt het naar je gevoel veel te lang. Voor het gemak of uit ongeduld, neem je het dan dikwijls over. Pas, indien nodig, de situatie aan zodat je kind zelf meer dingen kan doen zonder dat het voor jullie beiden een stressvolle situatie wordt. Sta bijvoorbeeld ’s morgens vroeger op zodat je kind zichzelf kan aankleden.
Soms ervaar je de onhandigheden en mislukkingen van je kind als die van jezelf. Dit is normaal aangezien je een sterke band hebt met je kind. Net dat laatste maakt het moeilijk om je zoon of dochter fouten te zien maken. Prijs en ondersteun je kind op dergelijke momenten en je zal zien dat je hen stimuleert en hierdoor onnodige teleurstelling, frustraties en verdriet kan voorkomen.
Quasi alle ouders kampen met dezelfde ambivalente gevoelens: je kind is je trots en eens het zelfstandig wordt, voel je een gemis. De kunst is om net op dat moment je rol als ouder anders te gaan invullen. Simpel gesteld: je evolueert van de sterspeler naar de coach in het leven van je kind.
Advies
Het is evident dat je als ouder automatisch klaar staat om advies te geven aan je kinderen. Het is een begrijpelijke ouderlijke reactie want je hebt nu eenmaal ervaring en je wilt je kind een hoop ellende besparen. Wanneer kinderen niet zelf mogen proberen hun problemen op te lossen kan het zijn dat ze zich ontstemd, stom of geprikkeld voelen. Reacties die je dan kan verwachten zijn: “Ik weet dat zelf wel, je hoeft mij dat niet te vertellen.” of “Hoe kon ik zo dom zijn om zelf niet tot deze oplossing op komen?”.
Zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid
Leer je kinderen om zelf oplossingen voor een probleem te bedenken en ze ook uit te proberen. Zo ervaart het succes en groeit zelfvertrouwen. Je kinderen leren stapsgewijs de verantwoordelijkheid nemen voor zijn of haar beslissingen.
Balans in evenwicht
Zoek de balans tussen zelf problemen van je kind op te lossen en ze compleet te negeren. De touwtjes zelf in handen houden, veroorzaakt de problemen die we al hebben beschreven. Problemen negeren is niet van toepassing omdat je vaak je kinderen moet ondersteunen in het vinden van een oplossing of wanneer het je kinderen of anderen in gevaar brengt.
Belangrijke stappen in functie van het aanleren van problemen oplossen bij kinderen:
- Luister op een rustige en aandachtige manier naar je kind.
- Stel een vraag die je kind verder op weg kan helpen.
- Probeer het gevoel van je kind te erkennen en te benoemen. “Ik merk dat je verdrietig bent.”
- Laat je kind het probleem benoemen.
- Laat je kind een paar oplossingen bedenken.
- Je kan je kind eventueel verwijzen naar iemand die het probleem eerder heeft opgelost of een antwoord op de vraag weet. Let op, het hangt af van je kind of dit een mogelijkheid is.
- Laat je kind een of meer oplossingen kiezen en uitproberen.
- Evalueer. Vraag of de gekozen oplossing goed was en of het probleem is opgelost.
- Zo niet, laat je kind een ander oplossing kiezen en opnieuw uitproberen.
- Bij zeer jonge kinderen moeten ouders soms helpen om samen met hen mogelijke oplossingen te bedenken. Dan kunnen zij op hun beurt één of meerdere voorstellen te laten kiezen en uit te proberen.
- Prijs je kind met de geleverde inspanning.
Deze stappen met betrekking tot de vaardigheid van probleemoplossend vermogen, dien je als ouder met je kind op voorhand zo duidelijk mogelijk te maken. Zo weet je kind wat je van haar/hem verwacht. Bespreek tevens de gevolgen indien kinderen weigeren om je instructies uit te voeren. Eens je afspraken gemaakt hebt, moet je ze als ouder ook werkelijk naleven en tevens hetzelfde van je kind verwachten. Prijs je kind steeds voldoende. Duidelijkheid en voorspelbaarheid bevorderen niet alleen hun zelfvertrouwen maar geven tegelijk je kind een beschermend en veilig gevoel.
Neem voor bijkomende vragen gerust contact met ons op.